Čarls Berstin – TEŠKE PESME
Knjiga “Teške pesme” američkog pisca Čarlsa Berstina, objavljena je u izdanju Otvorenog kulturnog foruma sa Cetinja. Izbor je napravila i pjesme prevela Dubravka Đurić. Izdavač knjige je Milorad Popović, urednica izdanja Dragana Tripković, a knjigu je likovno opremila Suzana Pajović.
Priređivačica ovog izbora, Dubravka Đurić zapisala je u predgovoru da je Čarls Bernstin (Charles Bernstein, Njujork 1950) jedan od najznačajnijih američkih pjesnika i teoretičara. “Predaje na Odjseku za engleski jezik i komparativnu književnost na Univerzitetu Pensilvanije, živi u Njujorku. Djelovao u pokretu jezičke poezije (language poetry). Jezička poezija se pojavila početkom 70-tih godina 20. stoljeća kao nastavak, ali i kritika, eksperimentalne nove američke poezije (New American Poetry), koja je obuhvatala pesničke škole nastale 50-ih godina: njujoršku školu (New York School), bitnike (Beat Poetry), poeziju renesanse San Franciska (San Fransico Renaissance) i poeziju Blek Mauntin koledža (Black Mountain College). Još je važnije reći da je jezička pjesnička škola bila uspostavljena nasuprot poeziji pjesničkih radionica, koje su 70-ih doživljavale uspon i postale dominantna struja u američkoj poeziji tog vremena. Sami jezički pjesnici, među kojima ću pomenuti Rona Silimana (Ron Silliman), Lin Hedžinien (Lyn Hejinien), Bereta Votena (Barrett Watten), Boba Perelmana (Bob Perelman), kao i kritičari koji su ih podržavali, insistirali su na tome da je najvažniji aspekt jezičke poezije isticanje materijalnosti jezika. To je značilo da su pjesnici i pjesnikinje istraživali materijalnu osnovu jezika, strukturalističkom terminologijom rečeno, istraživali su jezičke označitelje, kao i sintaksu i semantiku pjesničkog iskaza, podrivajući koherentnu naraciju, tako dragu i neizostavnu u dominantnom toku poezije. Bernstinova poezija, kao i poezija drugih jezičkih pjesnika i pjesnikinja, pokazuje nove, složene mogućnosti pisanja poezije za 21. vek. Ona je danas apsorbovana u novi dominantni tok američke poezije, koji se označava pojmom hibridna pesma (hybrid poem), koji objedinjuje lirsko i eksperimentalno”.
Čarls Bernstin (Charles Bernstein, 1950), pjesnik, esejista, teoretičar i naučnik, predaje na Univerzitetu Pensilvanije. Objavio je više zbirki pjesama među kojima su Controling Interests (1980, 1986), Islands/ Irritations (1983), The Sophist (1987), Rough Trade (1991), Dark City (1994), With Strings (2001), Republic of Reality 1975–1995 (2002), Girly Man (2006), All the Wiskey in Heaven: Sellecetd Poems (2010), Recalculating (2013) i knjige eseja: Content’s Dream (1986), A Poetics (1992), My Way: Speeches and Poems (1999), Attack of the Difficult Poems (2011) i Pitch of Poetry (2016). Uredio je dvije značajne antologije tekstova: The Politics of Poetic Form: Poetry and Public Policy (1990) i Close Listening: Poetry and the Performed Word (1998). Osnovao je Eletronic Poetry Center, kao i PennSound: Center for Programs in Contemporary Writing. Poezija mu je uvrštena u antologije: Sibila Petlevski, Spin-off: Antologija novijega američkog pjesništva (Nakladni zavod Matice hrvatske, Zagreb 1991), Srba Mitrović, Antologija američke poezije 1945–1994 (Svetovi, Novi Sad 1994), Nina Živančević, Antologija američke poezije: Novi glasovi (KOV, Vršac 1997), Vladimir Kopicl i Dubravka Đurić. Novi pjesnički poredak: Antologija novije američke poezije, Oktoih, Podgorica 2001) i Petar Opačić, Stars & Strips: Američka poezija postmodernizma (Naklada Bošković, Split 2003). Mađarski PEN centar mu je 2015. dodijelio nagradu Janus Pannonius Grand za poeziju. O radu Čarlsa Bernstina pisala je Dubravka Đurić u knjizi Jezik, poezija, postmodernizam: Jezička poezija u kontekstu moderne i postmoderne američke poezije (Oktoih, Beograd 2002).
Odlomak iz knjige
ŽIG (Stigma)
Velike stvari.
Izvestan ton vam govori: kako to radiš, šta to
Sve raspoređuje.
Stvaranje smisla
S obzirom na sada sasvim nevažnu
Sliku buke što dopire iz druge
Sobe. Tako ti odlaziš, a cela se
Očaranost premešta, tvoj stih, lagano zanjihan.
Počinjem da se
Nadam budućem uverenju – smešno
Utišan da bi se iskrao pekinškim grešnicima.
Kako je malo svako od njih zainteresovan
Za podešavanje prkosnih
Brojeva. Ta tiha oaza staje
Ma šta da dobija, dok zadržava izvor koji
Nestašno brzo odskakuje, akord
Brzine, trag navike koju treba
Umrtviti. Ruka i grkljan – što godišnja doba
Stvore od zagonetke, nanos ćutke
Nevoljan da umetnosti dozvoli pogrešno
Kolebanje usled proticanja koje ima težinu, i tu dopušta
Ljubavnu jalovost.
Ti što čuješ ove pozive
Dođi, razoružaj, obnovi svoje povremeno bdenje
Jer tunel ne pobuđuje bujanje i
Krađu ambicija – odgodi, osiguraj
Opuštanje i sukob, što zadržava, misao odbačena
Samo odbacuje obilno podstrekivanje.
LUKA ILUZIJA
(The Harbur of Illusion)
Pri ponoćnom škrabanju, magla je izgubila
svoje kosti a klobuci
pokrova obloženi su glinom na
granici plime i oseke. Ne brojati više
sem gustine strela njihovu
hirovitost na pukotini obrubljenoj
dokom, niti slosticij časa
niti obod zaobilaženja –
preko boka uvojka i
kovrdža vene slatko se rasipa
a Đavolja vrata ne znaju ništa
sem da dosađuju i raščinjuju –
proročke močvare gde se
obuzdavam od mnoštva i kamfora.
Samo to, mreškanje
nasuprot varke obale koja nas
zasipa peskom glatke i nezamućne: neka
on koji se nije zbunio načini zvuk, kakofoniju
približavanja, nakon pada,
rasipanja, koje je zatajilo. Mada
slobodna da se dosađuje i optereti, neka
šina izbrblja zaključak, sitničave tričarije
u opustošenoj močvari, ili gospode ova
kula, putanja vođice, prolaz
podnevnog atola.
(The Sophist, 1987)
